In de huidige energietransitie, waarin zonnepanelen daken bedekken en elektrische auto’s de wegen veroveren, staat Europa voor een nieuwe uitdaging: het dreigende tekort aan beschikbare en betaalbare kritieke grondstoffen.
Metalen zoals iridium, lithium, nikkel, neodymium en kobalt zijn essentieel voor het draaiend houden van deze transitie. Terwijl iridium in elektrolysers zit, lithium en nikkel in accu’s van elektrische auto’s, neodymium in windturbines, en kobalt in batterijen, is Europa in hoge mate afhankelijk van landen buiten het continent voor de levering van deze materialen. Vooral China speelt hierin een dominante rol, wat Europa kwetsbaar maakt voor geopolitieke schommelingen.
De Critical Raw Materials Act
De beschikbaarheid van grondstoffen wordt sterk beïnvloed door politieke factoren. De schaarste van grondstoffen hangt niet alleen af van de fysieke voorraad, maar ook van de kosten van winning en het economisch belang. Hoewel Europa veel van deze kritieke materialen nodig heeft, komt momenteel 97% uit landen buiten ons continent. Om deze afhankelijkheid te verkleinen, is in maart 2024 de Critical Raw Materials Act (CRMA) goedgekeurd door de Raad van de Europese Unie.
Urban Mining
Een veelbelovende strategie om Europa’s afhankelijkheid van buitenlandse grondstoffen te verminderen, is urban mining. Dit concept beschouwt afvalbergen niet als een probleem, maar als een waardevolle bron van grondstoffen. Volgens Ester van der Voet, emeritus hoogleraar duurzaam grondstofgebruik aan de Universiteit Leiden, vormt deze “urban mine” de basis van een circulaire economie. Urban mining houdt in dat materialen die al eens uit de aarde zijn gewonnen, eindeloos worden hergebruikt of gerecycled.
De toekomst van Europese grondstoffen
De CRMA stelt ambitieuze doelen voor 2030: minstens 10% van de benodigde kritieke grondstoffen moet uit Europese mijnen komen, 40% moet in Europa worden verwerkt, 25% moet uit gerecycled materiaal komen, en de afhankelijkheid van één land mag niet meer dan 65% bedragen. Dit vraagt om innovatieve oplossingen, waaronder het terugwinnen van materialen uit afgedankte producten.
